Modlin - zewnętrzny pierścień fortów

W 1909 roku zmieniono koncepcję obrony zachodniej części Rosji - twierdzę w Warszawie i w Zegrzu przeznaczono do likwidacji, a twierdzę w Modlinie postanowiono rozbudować aby broniła się jak najdłużej. W latach 1912-15 powstał wokół Modlina drugi pierścień fortów (od IX do XVIII) wraz z dziełami pośrednimi (od D-1 do D-10). Tylko nieliczne z tych obiektów zostały ukończone do czasu rozpoczęcia wojny, a części nie wybudowano.

Modlin forty zewnetrzne

Dzieło D1 (fort Xa) powstało w latach 1912-14 w Wólce Smoszewskiej, nad brzegiem Wisły w ramach budowy drugiego pierścienia fortów Twierdzy Modlin.

Budowę fortu rozpoczęto w 1912 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej. Miał on miał zamykać odcinek pierścienia fortów od fortu IX w Grochalach do fortu w X w Henrysinie. Powstał w naturalnych, licznych w tym miejscu, jarach na brzegiem Wisły. Trudno jest nawet określić jaki był zakres faktycznych prac ziemnych podczas budowy, a na ile po prostu wybudowano schrony w przygotowanym już przez naturę miejscu.

Dzieło składa się z dwóch budowli. Od strony czoła znajduje się kaponiera skarpowa dla broni ręcznej. Skierowana jest głównie w stronę Wisły, ma wejście z bronionej fosy. Drugi obiekt to schron koszarowy lub magazynowy, umieszczony w drugiej linii od kaponiery. Normalnie określilibyśmy jego położenie, że jest podobne do podwalni w typowym forcie. Nie wiadomo czy dzieło powstało w całości, czy też miało mieć jeszcze jakieś inne elementy. Po niestarannym wykończeniu niektórych elementów widać, że budowane było w pospiechu. Stop kaponiery pierwotnie wzmocniony był stalowymi belkami, których aktualnie już nie ma.

Współcześnie na terenie fortu znajdują się ogródki działkowe - teren został sprzedany na przełomie lat 60/70. XX wieku. Można wejść i obejrzeć budowle z zewnątrz, ale obie częśći są zagospodarowane. Na stropie schronu wybudowano domek letniskowy, a sam schron służy właścicielom za dużą piwnicę. Kaponiera jest zabudowana w większym stopniu. Połowa kaponiery jest widoczna z zewnątrz, a połowa jest wbudowana w piwnicę bardzo dużego budynku mieszkalnego, w którym mieści się hostel lub pokoje robotnicze. W kaponierze obecny właściciel ma część instalacji oraz po prostu piwnice. Współcześnie obie te budowle nie miały by prawa powstać, ale jeszcze w końcówce PRL dało się coś takiego wykonać. Miejsce jest bardzo mało znane ze względu na niewielki rozmiar i brak dostępu do środka.

Dzieło D1 Wólka Smoszewska, rok 2023

Dzieło D1 Wólka Smoszewska, rok 2023
fot.1-6 Kaponiera
fot.7-8 Schron

Dzieło D1 Wólka Smoszewska
fot.1 Dzieło na mapie z rosyjskiej książki z 1938 roku
fot.2 Fort na ciekawej, niemieckiej mapie z 1938 roku. Mapa bazuje na podkładach WIG 1:100 000 ale ma naniesione położenia fortów, nie wszystkie prawidłowo. (źródło: Mapster)

contentmap_plugin


Źródła / bibliografia

Strona tworzona jest w oparciu o źródła umieszczone tutaj:
źródła i bibliografia.