Nieistniejący już Fort Gieorgija powstał w latach 1863-64 naprzeciwko kurtyny, pomiędzy trzecim a czwartym bastionem Cytadeli. Wypełniał przestrzeń pomiędzy fortem Pawła a fortem Siergieja.
Podobnie jak fort Pawła został wybudowany jako wał z fosą w kształcie lunety (dzieło o dwóch czołach i dwóch barkach z otwartą szyją). Prawdopodobnie była ona podobna do dzieł, które powstały wkrótce wokół dwóch baszt artyleryjskich (forty: Aleksieja i Siergieja). W części barkowej ziemna skarpa została wyposażona w mur Carnota. Natomiast część czołowa posiadała ceglaną przeciwskarpę z galerią strzelecką (i systemem chodników minerskich). Po środku czoła wzniesiono kojec skarpowy. Zarówno kojec jak i przeciwskarpa zostały połączone poternami z wnętrzem fortu. Chodniki prowadzące do dwóch końców przeciwskarpy nie były schowane pod fosą lecz przecinały ją łącząc się bokami z murem Carnota. Wejścia do potern znajdowały się w kazamatach wybudowanych pod całym wałem czołowym. Znajdowały się tu też schrony artyleryjskie z podręczną prochownią.
Fort został wyposażony w kilkusetmetrową, szeroką poternę prowadzącą do fosy wokół Cytadeli.
Fort Gieorgija, podobnie jak inne obiekty Cytadeli, nie podlegał rozkazowi o likwidacji twierdzy z 1909 roku. W czasie działań wojennych nie ucierpiał znacząco więc dotrwał do okresu międzywojennego w bardzo dobrym stanie.
Fort Gieorgija (Hauke-Bosaka) na starych zdjęciach.
fot.1 Niemieckie zdjęcie lotnicze z 1915 roku.
fot.2 Zdjęcia z Kuriera Porannego z 1926 roku, rozbiórka fortu (źródło: fotopolska.eu)
fot.3 Poterna do fortu w latach powojennych (żródło: fotopolska.eu)
Fort Gieorgija (Hauke-Bosaka) - jedyna pozostałość po forcie, czyli wejście do poterny w fosie Cytadeli.
W 1921 roku obiektowi nadano imię gen. Józefa Ludwika Hauke-Bosaka, legendarnego dowódcy z powstania styczniowego.
W okresie międzywojennym, podczas zabudowywania terenów dawnej esplanady Cytadeli, fort został przeznaczony do rozbiórki. W jego miejscu został zaplanowany obecny plac Inwalidów. Gruz z likwidowanego fortu posłużył do budowy domów na Żoliborzu Oficerskim.
Do naszych czasów nie przetrwał żaden naziemny ślad po forcie. Istnieje natomiast poterna łącząca go dawniej z Cytadelą. Niestety są trudności z jej zagospodarowaniem gdyż oficjalnie ma wielu właścicieli (przechodzi pod domami prywatnych osób). Dodatkowo zniszczenia jakim uległa spowodowały brak odpływu dla wody która często się w niej gromadzi. Do niedawna tunel był dostępny dla każdego ale wejście zostało już zabezpieczone. Poterna posiada ochronę konserwatorską.
W trakcie prac przy budowie metra pod pl. Inwalidów natrafiono na stary tunel prowadzący do dawnego fortu Gieorgija. Jest to prawdopodobnie jeden z kanałów fortecznej kanalizacji. W pracach zabezpieczających brał udział m.in. Zbigniew Rekuć zajmujący się na stałe Fortem Legionów. Jego zdaniem takie kanały odprowadzały do Wisły ścieki z wszystkich fortów wokół Cytadeli.
Fort Gieorgija (Hauke-Bosaka) na starych planach i mapach.
fot.1 Fragment współczesnego planu Cytadeli, wg. stanu na rok 1871.
fot.2 Fragment niemieckiej mapy z 1914 roku w skali 1:25 000
fot.3 Fragment polskiej mapy WIG z okresu międzywojennego - fort był w miejscu pl. Inwalidów.