Fort X (Xc) w Henrysinie był budowany w latach 1912-1915 w ramach zewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Modlin. Nigdy nie został ukończony, a część budowli powstała w sposób prowizoryczny. Przetrwał do czasów wspóczesnych bez większych zniszczeń.
Budowę fortu rozpoczęto w 1912 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej. Fort zlokalizowano we wsi Henrysin, ok. 3,5km na zachód od fortu I w Zakroczymiu i ok. 2km na północ od Wisły. Fort miał zamykać pierścień forteczny od zachodu.
Projekt umocnień bazował na pomysłach inż. Wieliczki. Powstał fort o narysie trapezu, z kleszczono załamaną szyją. Fort miał posiadać pełną betonową przeciwskarpę, poternę poprowadzoną centralnie z podwalni, pod suchą fosą do przeciwskarpy. Czoło i lewy bark fosy miały być bronione z kaponiery umieszczonej na załamaniu barku i czoła. Na załamaniu czoła i prawego barku miała być umieszczona kaponiera do obrony prawego barku. Główną częścią fortu jest duża podwalnia czyli umieszczone pod wałem schrony i pomieszczenia załogi. Tworzą one jeden ciąg pomieszczeń, ciągnących się przez cały fort, podobnie jak w Janowie czy Błogosławiu. Zaplanowano także umieszczenie pancernych stanowisk obserwacyjnych na wale, z wejściem z wnętrza podwalni. Na wałach powstały stanowiska strzeleckie z betonowym przedpiersiem. Na zakończeniu barków zaplanowano tradytory. Natomiast w szyi mogły powstać w późniejszym okresie koszary lub kaponiera.
Prac budowlanych nie zakończono do czasu wkroczenia wojsk niemieckich w 1915 roku. Powstała lewa kaponiera przeciwskarpowa. Wybudowano ją w całości, jest dwupiętrowa z rozbudowaną strukturą chodników kontrminowych. Dolne piętro jest pełnej wysokości, co nie trafia się często w umocnieniach wokół Modlina. Brakuje schodów na dolny poziom. Brakuje też przeciwskarpy na barkach i na czole fortu oraz poterny do wnętrza fortu. Na prawym barku powstała tylko prowizoryczna kaponiera przeciwskarpowa, przypominająca swoim kształtem i zastosowanymi materiałami raczej piwniczkę niż schron bojowy. Wyposażona jest w dwa stanowiska dla artylerii fortecznej.
Podwalnię wybudowano w całości. Tworzy ona ciekawy, długi korytarz z dodatkowymi pomieszczeniami, wyjściami oraz przejściem do tradytora lewego barku. Z centralnej części podwalni powinna prowadzić poterna do przeciwskarpy, ale powstał tylko otwór na tunel. Obecnie w tym miejscu jest przekop, który doskonale obrazuje cel i kierunek w jaki poruszali by się obrońcy fortu. Na stropie podwalni znajduje się jedna pancerna kopuła obserwacyjna wyprodukowana w roku 1913, model GIU bazujący na pomyśle gen. mjr. Kłokaczjewa. Fort powinien być wyposażony w cztery podobne stanowiska. Zainteresowanym polecam artykuł kopuła obserwacyjna gen. Kłokaczjewa na hauba.pl.
Nie powstały koszary szyjowe, które budowane by były jako ostatnie więc zabrakło na to czasu.
W trakcie I wojny światowej fort nie został zniszczony przez nacierające wojska niemieckie ani nie wysadzony przez wycofujące się wojska rosyjskie. Podczas II wojny światowej nie brał udziału w walkach.
Fort jest obecnie w rękach prywatnych i jest stale stale użytkowany.
Obecnie fort jest bardzo dobrze zachowany, jest zagospodarowany i posprzątany. Brakuje głównie wielu stalowych wzmocnień stropów, które przegrały ze zbieraczami złomu. Część nasypów ziemnych i ziemi na stropach jest usunięta, ale czytelna jest cała fosa. Do fortu prowadzi oryginalna droga forteczna z kocich łbów. Od 2002 roku fort i droga są wpisane do rejestru zabytków. W tym samym roku AMW sprzedała fort w przetargu publicznym (cena wywoławcza 115 tys zł). Obecny właściciel fortu i okolicznego terenu mieszka tuż obok fortu. Przez wiele lat w kazamatach fortu posiadał stajnie dla koni. Obecnie prywatna stadnina mieści się w zabytkowych stajniach uratowanych z warszawskich Powązek i pięknie odremontowanych przez właściciela fortu. Wnętrza podwalni i tradytora są zagospodarowane, oświetlone, ale mocno zawilgocone i miejscami stoi w nich woda.
W kilku miejscach fortu można znaleźć niemieckie napisy, dziwne pancerne drzwi ze sklejki itd. To wszystko to pozostałości scenografii do odcinków serialu "Tajemnica twierdzy szyfrów".
Fort X Henrysin, zabytkowe stajnie z warszawskich Powązek, stan na rok 2022
Fort X Henrysin, zabytkowe stajnie z warszawskich Powązek, stan na rok 2022
Fort X na starych mapach
fot.1 Fort na niemieckiej mapie "Karte des Westlichen Russlands" w skali 1:100 000 z 1915 roku, opartej na mapach rosyjskich dwuwiorstówkach. Położenie fortu jest przesunięte.
fot.2 Na polskiej mapie WIG z 1930 roku w skali 1:100 000 fort nie był zaznaczony, ale widać drogę forteczną do niego prowadzącą.
fot.3 Fort na ciekawej, niemieckiej mapie z 1938 roku. Mapa bazuje na podkładach WIG 1:100 000 ale ma naniesione położenia fortów, nie wszystkie prawidłowo.
fot.4 Fort na niemieckiej mapie z 1944 w skali 1:25 000 będącej kopią polskiej mapy WIG.