Warszawa - zewnętrzny pierścień fortów

W ramach pierwszego etapu budowy fortowej Twierdzy Warszawa powstały umocnienia zewnętrznego pierścienia fortów. W latach 1885-1890 wybudowano 18 dzieł numerowanych od I do XIV a rozmieszczonych w odległości ok. 8km od centrum miasta.

Ten dział wymaga uzupełnienia - chcesz pomóc? Napisz do mnie.

Warszawa zewnętrzny pierścień

Nieistniejący już fort XIa (Grochów II lub Grochów Mały) powstał w ramach modernizacji zewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Warszawa. Został wybudowany w latach 1891-92.

Obiekt powstał jako mały punkt oporu, głównie ziemny. Miał jeden wał i był wyposażony w dwa małe, betonowe schrony. Posiadał narys z kleszczowo załamanym czołem (kształt podobny do litery W), dwa główne stanowiska na wale czołowym oraz dwa stanowiska na wale w szyi. Był jednym z sześciu takich samych umocnień na terenie Warszawy.

Fort podlegał rozkazowi z 31 stycznia 1909 roku o likwidacji twierdzy. Możliwe, że latem 1913 roku zlikwidowano część umocnień fortu - głównie splantowano wszystkie wały, pozostały natomiast częściowo fosy oraz dwa betonowe schrony.

Na zdjęciach wykonanych po II wojnie światowej widać wyraźnie kształt fortu, a w części dawnej fosy pojawiła się woda, istniały jeszcze wtedy betonowe schrony. W 1957 roku w tym miejscu rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego i dopiero wtedy zniknęły ostatecznie pozostałości fortu. Fort znajdował się na obecnym terenie ulicy Szaserów oraz Romea i Julii, w kwartale ulic: Garwolińska, Wspólna Droga, Szklanych Domów.

Fort XIa Grochów II na starych mapach i zdjęciach.
fot.1 Niemiecka mapa z 1914 roku w skali 1:25 000
fot.2 Zdjęcie lotnicze z 1935, wykonane w ramach fotomapy całej Warszawy (źródło: mapa.um.warszawa.pl)
fot.3 Plan działek miasta, z widoczną działką poforteczna należącą do Skarbu Państwa (źródło: mapa.um.warszawa.pl)
fot.4 Zdjęcie lotnicze z 1945, wykonane w ramach określania wielkości strat po II wojnie (źródło: mapa.um.warszawa.pl)
fot.5 Fort Szcza-M.Rakowiec na zdjęciu z 1935 roku, bliźniaczy fort zachowany do dzisiaj (źródło: mapa.um.warszawa.pl)