Modlin - zewnętrzny pierścień fortów

W 1909 roku zmieniono koncepcję obrony zachodniej części Rosji - twierdzę w Warszawie i w Zegrzu przeznaczono do likwidacji, a twierdzę w Modlinie (Nowogieorgijewsk / Новогеоргиевск) postanowiono jednak rozbudować. W latach 1912-15 powstał wokół Modlina drugi pierścień fortów (od IX do XVIII) wraz z dziełami pośrednimi (od D-1 do D-10). Tylko nieliczne z tych obiektów zostały wybudowane w całości do czasu rozpoczęcia wojny.

Modlin forty zewnetrzne

W latach 1912-15 w pobliżu miejscowości Brody powstała grupa forteczna Carski Dar. Na prawej flance grupy powstał punkt oporu, nazywany też fortem XVb.

W latach 1912-15 w pobliżu miejscowości Brody powstała grupa fortowa Carski Dar składająca się z następujących elementów:

Całość otoczono częściowo rowem fortecznym z zasiekami z drutu kolczastego. Przez środek grupy biegła linia Kolei Nadwiślańskiej. W okolicznych lasach dodatkowo powstały liczne ziemne umocnienia, okopy, transzeje i stanowiska dla armat.

Punkt oporu (fort XVb) powstał po drugiej stronie torów kolejowych, na prawej flance grupy fortowej. Dzieło to posiada narys pięcioboku, zostało otoczone fosą i wałem połączonym z rowem grupy fortowej. Składa się z tradytora i kaponiery połączonych poterną. Kaponiera służyła do obrony fosy a tradytor do ostrzału przedpola. Na wale powstały stanowiska strzeleckie z betonowym przedpiersiem oraz schrony pogotowia. W okresie międzywojennym do tradytora dobudowano fragment schronu oraz umieszczono na stropie pancerną kopułę obserwacyjną. Obecnie fort jest użytkowany przez wojsko i jest niedostępny do zwiedzania.

Opis całej grupy fortowej i wszystkich elementów - Carski Dar.

fot.1. i 2 Punkt oporu prawej flanki - poterna łącząca tradytor z podwalnią, na górze ława strzelecka, zdjęcia z 1915 roku
fot.3 Punkt oporu prawej flanki - tradytor, zdjęcie z 1915 roku
fot.4 Punkt oporu prawej flanki - tradytor, zdjęcie z 1939 roku, z dobudowaną przez Polaków kopułą na stropie.

Grupa fortowa Carski Dar na planach i mapach
fot.1 Stary rosyjski plan grupy Carki Dar.
fot.2 Stary rosyjski plan fortu XV.
fot.3 Zdjęcie lotnicze z 1914/1915
fot.4 Niemiecka mapa "Karte des Westlichen Russlands" w skali 1:100 000 z 1915 roku.
fot.5 Niemiecka mapa z 1915 roku w skali 1:25 000.
fot.6 Plan ataku wojsk niemieckich z artykułu inż. Jastrzębskiego z 1926 roku
fot.7 Fort na ciekawej, niemieckiej mapie z 1938 roku. Mapa bazuje na podkładach WIG 1:100 000 ale ma naniesione położenia fortów, nie wszystkie prawidłowo.