Warszawa - zewnętrzny pierścień fortów

W ramach pierwszego etapu budowy fortowej Twierdzy Warszawa powstały umocnienia zewnętrznego pierścienia fortów. W latach 1885-1890 wybudowano 18 dzieł numerowanych od I do XIV a rozmieszczonych w odległości ok. 8km od centrum miasta.

Ten dział wymaga uzupełnienia - chcesz pomóc? Napisz do mnie.

Warszawa zewnętrzny pierścień

Nieistniejący już fort XIIa Lewinów powstał w ramach modernizacji zewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Warszawa. Został wybudowany w latach 1891-92.

Obiekt powstał jako mały punkt oporu, głównie ziemny. Miał jeden wał i był wyposażony w dwa małe, betonowe schrony. Posiadał narys z kleszczowo załamanym czołem (kształt podobny do litery W), dwa główne stanowiska na wale czołowym oraz dwa stanowiska na wale w szyi. Był jednym z sześciu takich samych umocnień na terenie Warszawy. Ulokowano go pomiędzy folwarkami Lewinów, Zacisze i Elsnerów, na podmokłym terenie, pomiędzy linią kolejową a ważną drogą w stronę Petersburga.

Fort podlegał rozkazowi z 31 stycznia 1909 roku o likwidacji twierdzy. Możliwe, że już latem 1913 roku zlikwidowano umocnienia fortu, chociaż na planie projektu kanału obwodowego z 1926 roku fort jest ciągle zaznaczony. W 1936 roku teren fortu postanowiono sprzedać, ale mimo to pozostał we władaniu wojska do czasów PRL.

Do naszych czasów zachowały się tylko dwa małe fragmenty fosy szyjowej, obecnie pełniącej rolę stawów na terenie ogródków działkowych. Na zdjęciach lotniczych z 1976 roku wyraźnie widać te fragmenty.

Relikty fortu znajdują się na terenie ogródków działkowych pomiędzy ulicami Lewinowską, Potulicką a linią kolejową.

Fort XIIa Lewinów na starych mapach i zdjęciach.
fot.1 Niemiecka mapa z 1914 roku w skali 1:25 000 (źródło: Mapster)
fot.2 Plan kanału obwodowego z 1926 roku z zaznaczonym fortem (Przegląd Techniczny, 1926, nr. 35-36)
fot.3 Dekret z 1936 o wystawieniu na sprzedaż terenu fortu - "grunt poforteczny Lewinów" (źródło: isap.sejm.gov.pl)
fot.4 Zdjęcie lotnicze z 1976 (źródło: mapa.um.warszawa.pl)
fot.5 Fort Szcza-M.Rakowiec na zdjęciu z 1935 roku, bliźniaczy fort zachowany do dzisiaj (źródło: mapa.um.warszawa.pl)