Legionowo - polskie miasto

Po odzyskaniu niepodległości Jabłonna Nowa stała się bazą dla formujących się pułków piechoty legionowej i wcielanych do Wojska Polskiego oddziałów POW. W ten sposób powstał tu największy obóz ćwiczebny, liczący ponad trzy tysiące osób. W tym też czasie powstała nazwa którą znamy dzisiaj - Legionowo.

Legionowo - okres 1918-45

Po odzyskaniu niepodległości Jabłonna Nowa stała się bazą dla formujących się pułków piechoty legionowej i wcielanych do Wojska Polskiego oddziałów POW. W ten sposób powstał tu największy obóz ćwiczebny, liczący ponad trzy tysiące osób. Przebywali w nim m.in. internowani wcześniej przez Niemców polscy oficerowie i podoficerowie z obozów w Beniaminowie i Szczypiornie.

W tych latach zaczęto używać na określenie miejscowości nazwy Jabłonna Legionowa. Ostatecznie, dekretem z 3 maja 1919 roku, nazwę Jabłonna Nowa zamieniono na Legionowo. Jednak jeszcze przez wiele lat w pamięci mieszkańców pozostały stare nazwy gromad miejskich Gucin i Cegielnia oraz folwarków Kozłówka, Ludwisin i Bukowiec. Dzisiaj część z tych nazw to dzielnice Legionowa.

Po odzyskaniu niepodległości wojsko, tym razem już tylko polskie, miało znaczący wpływ na rozwój miasta. W 1921 roku powstała kaplica garnizonowa w budynku po dawnej cerkwi pułkowej (?) znajdującej się przy torach po południowej stronie drogi do Zegrza. Wtedy właśnie przebywał w Legionowie ówczesny oficer misji francuskiej, późniejszy prezydent Francji, Charles de Gaulle. W tym samym roku powstała pierwsza w osadzie siedmioklasowa szkoła podstawowa. Została ona zorganizowana w jednym z garnizonowych budynków - dzisiaj stoi w tym miejscu przedszkole na Piaskach. W 1932 roku otwarto w nowowybudowanym Domie Ludowym szkołę nr 2. W 1935 roku na potrzeby kolejnej szkoły podstawowej (nr 3) powstał drewniany budynek. Przetrwał on do naszych czasów i częściowo nadal służy szkole (znaczna część spłonęła w latach 80-tych XX wieku). Od 1931 roku w Legionowie działała także średnia Szkoła Handlowa przy ul. Kopernika. W 1932 roku otwarto tu jedno z pierwszych w Polsce kin dźwiękowych.

W 1921 roku w okolicach Legionowa i Michałowa powstały Zakłady Przemysłowe "Podkowa" S.A. Legionowo. Początkowo produkowały hacele do podków oraz szkła optyczne, a od 1937 roku lekkie motocykle. Do wybuchu wojny wyprodukowano ok. 100 "Podków" (jeden egzemplarz można jeszcze oglądać w warszawskim Muzeum Techniki). Przy stacji kolejowej ciągle działała huta szkła założona jeszcze w XIX wieku przez hrabiego Augusta Potockiego. Produkowano tutaj butelki do piwa (m.in. dla browarów Okocim) oraz szkło apteczne. W 1931 roku w hucie wybuchł pożar. Od tego czasu zakład przeżywał pewne kłopoty finansowe. Huta szkła zniknęła z Legionowskiego krajobrazu w 1944 roku, kiedy to została wysadzona w powietrze przez wojska niemieckie.

Legionowski garnizon "podtrzymywał" carskie tradycje wojsk tutaj stacjonujących. W czasach II RP stacjonowały tutaj wojska kolejowe i balonowe, całkiem jak przed I wojną. Od 1921 roku były tu m.in. 2 Kompania Balonów Obserwacyjnych, 2 Batalion Balonowy z Poznania. Już w 1919 roku powstały warsztaty do obsługi wojsk kolejowych. Wkrótce w osadzie zjawiły się oddziały wojsk kolejowych (saperskie, mostowe i pancerne). W 1927 roku powstał 1 Dywizjon Pociągów Pancernych, a w 1929 roku 2 Batalion Mostów Kolejowych. Teren dzisiejszego osiedla Piaski był wówczas poligonem z torami kolejowymi i ćwiczebnym mostem. To tutaj formowano i szkolono większość polskich pociągów pancernych które miały później duży udział w kampanii wrześniowej 1939. Warto zauważyć, że są to wojska tego samego typu co stacjonujące tu kilkanaście lat wcześniej oddziały rosyjskie. To właśnie Rosjanie dali początek tradycji baloniarstwa w Legionowie.

Legionowo w okresie międzywojennym.

Pożar huty szkła w 1931 roku - ze zbiorów NAC.


Mapa fortyfikacji

mapa fortyfikacji

Źródła / bibliografia

Strona tworzona jest w oparciu o źródła umieszczone tutaj:
źródła i bibliografia.