Modlin - wewnętrzny pierścień fortów

Wewnętrzny pierścień fortów Twierdzy Modlin (Nowogieorgijewsk / Новогеоргиевск), składający się ceglanych dzieł numerowanych od I do VIII, budowano od 1883 roku. Umocnienia powstawały głównie na planie standardowego fortu z 1879 roku. Forty w kolejnych latach były przebudowane i zmodernizowane, aby nadążyć za zmieniającą się techniką wojskową.

Modlin forty wewnętrzne

Fort V powstał w latach 1883-88, niedaleko wsi Dębina i Czosnów, w ramach budowy pierwszego pierścienia fortów wokół Modlina. Powstał na bazie standardowego projektu ceglanego fortu F1879.

Pierwotnie fort został wybudowany wg. standardowego projektu typowego fortu wzór F1879. Był to obiekt dwuwałowy, z wyższym wałem artyleryjskim i niższym wałem piechoty. Fort posiadał symetryczny narys z dwoma czołami oraz dwoma barkami. Na styku obydwu części czołowych oraz na styku części czołowych z barkami umieszczono kojce skarpowe. Centralnie umieszczono czołowy kojec skarpowy. W szyi fortu umieszczono ceglane koszary bronione przez ceglaną kaponierę. Dodatkowo na terenie powstały ceglane schrony i prochownie. Całość otoczono murem Carnota a głęboka fosa otacza nie tylko sam fort ale także ciągnie się na linii szyjowej z obu stron fortu przez kilkaset metrów.

Koniec budowy fortu zbiegł się w czasie z wynalezieniem nowych ładunków burzących. Stare ceglane forty okazały się być zbyt słabe i nie były w stanie oprzeć się nowej broni. Należało więc zastąpić ceglane budowle nowymi wykonanymi z betonu i stali.

Podczas modernizacji fortu po roku 1894 przebudowano najważniejsze bojowe obiekty ceglane zastępując je umocnieniami betonowymi albo stropy część umocnień wzmocniono betonem. Zamiast zlikwidowanego czołowego kojca powstała ciekawa, betonowa kaponiera przeciwskarpowa połączoną z koszarami poterną poprowadzoną pod fosą. Taką samą kaponierę wybudowano prawdopodobnie na forcie VIII. Kojce skarpowe przebudowano na obiekty betonowe i zostały połączone podwalnią z centralną poterną. Zlikwidowano dwa wały, pozostawiając fort jednowałym. Stropy podziemnych tuneli wzmacniane były także stalowymi, łukowymi belkami. Na barkach miały powstać pancerna stanowiska obserwacyjne.

Przebudowa fortu nie została zakończona przed 1915 rokiem. W trakcie wojny prawdopodobnie wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły część umocnień, chociaż możliwe że obecne zniszczenia są dziełem saperów zaraz po zakończeniu II wojny światowej.

Aktualnie fort jest mocno zniszczony, ale dostępne są ciekawe elementy fortu m.in. przeciwskarpa, części potern oraz wnętrza kaponier. Fosa częściowo jest zalana. Większość metalowych elementów, głównie wzmocnień stropów, już nie istnieje. Fort mimo wszystko warty odwiedzenia.

Fort V Dębina (Czosnów), stan na rok 2006.

Fort V na starych mapach
fot.1 "Karte des Westlichen Russlands" jest to niemiecka mapa z 1915 roku w skali 1:100 000, oparta na mapach rosyjskich dwuwiorstówkach (Nowaja Topograficzeskaja Karta Zapadnoj Rossji) w skali 1:84 000. Mapy te opracowane były dla terenów byłego zaboru rosyjskiego. Mapy tylko w formie czarno-białej.
fot.2 Mapy WIG (Wojskowy Instytut Geograficzny) zostały opracowane w latach 1919-1939. Wydane w latach 30-tych XX wieku mapy są uważane za jedne z najlepszych na świecie. Powstały w skali od 1:100 000, w formie kolorowej (4 kolory). Były także częściowo wydawane mapy w skalach od 1:25 000 do 1:300 000.
fot.3,4 Niemieckie mapy z okresu II Wojny Światowej są w całości oparte na polskich mapach WIG. Wydana została zarówno mapa w skali 1:100 000 (kolorowa) jak i 1:25 000 (czarno-biała).