Legionowo - polskie miasto

Po odzyskaniu niepodległości Jabłonna Nowa stała się bazą dla formujących się pułków piechoty legionowej i wcielanych do Wojska Polskiego oddziałów POW. W ten sposób powstał tu największy obóz ćwiczebny, liczący ponad trzy tysiące osób. W tym też czasie powstała nazwa którą znamy dzisiaj - Legionowo.

Legionowo - okres 1918-45

W listopadzie 1945 po raz pierwszy po wojnie ruszyła z Legionowa kolej do Warszawy. Pociągi dojeżdżały do stacji Warszawa-Praga, ciągle tej samej jak za czasów Kolei Nadwiślańskiej. Do Jabłonny dojeżdżała z Warszawy kolejka wąskotorowa.

W marcu 1945 ponownie otwarto pierwszą szkołę podstawową. Mieściła się ona pierwotnie w budynku jednorodzinnym na Bukowcu. Wkrótce w budynku Domu Ludowego, tak jak przed wojną, otwarto szkołę podstawową nr 2. Natomiast w kwietniu wznowiła pracę szkoła średnia, już nie jako szkoła handlowa ale Gimnazjum im. Marii Konopnickiej z siedzibą przy ul. Kopernika 18. W szkole uczyli się dalej licealiści z czasów wojny i już w tym samym roku zdali maturę.

Historia Legionowa ściśle związana była z wojskiem. Stało się też tak po II wojnie - w Legionowie zakwaterowano 1 Warszawską Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Po wielu przekształceniach i reorganizacjach Dywizji dzisiaj w Legionowie mieści się jej dowództwo. Pod koniec 1946 roku do Legionowa trafiła także 1 Warszawska Dywizja Kawalerii, jednak nie została tutaj na długo. 17 marca 1947 roku na dawnej ul. Królewskiej (obecnie Piłsudskiego) i na rynku miejskim odbyła się ostatnia defilada polskich ułanów. Wkrótce po tym polska kawaleria została rozwiązana.

W tym czasie powstał w Legionowie kościół garnizonowy. Przez wiele lat proboszczem parafii, początkowo wojskowej a potem także i cywilnej, był ksiądz mjr Jan Mrugacz. Po nim stanowisko to objął ksiądz płk Leszek Kołaniecki. Po wojnie odremontowano także drewniany kościół Na Górce.

W 1949 roku Legionowo starało się o umieszczenie tutaj powiatu, niestety bez powodzenia. Natomiast w 1952 roku Legionowo, wraz z gromadami Bukowiec, łajski i Grudzie, w końcu stało się miastem.

W budowaniu blokowiska Legionowo wydatnie pomagała Fabryka Domów powstała w 1971 roku na łajskach. Wytwarzano tam wielką płytę do budowy mrówkowców. Działały też Sylikaty na Bukowcu, czyli Mazowieckie Zakłady Wapienno-Piaskowe.

Już od czasów carskiego garnizonu z Legionowem związane były zakłady lun wojska balonowe. W 1951 roku uruchomione zostały Zakłady Przemysłu Odzieżowego, gdzie "zgodnie z nazwą" produkowano głównie spadochrony oraz kamizelki ratunkowe. W 1957 roku w Legionowie rozpoczęto produkcję towaru, z którego miasto stało się znane we wszystkich "bratnich" socjalistycznych krajach - namiotów. Firma pod nazwą Zakłady Sprzętu Technicznego i Turystycznego "Aviotex" produkowała także śpiwory, materace i oczywiście balony sportowe. Podobnie jak przed wojną polska załoga na legionowskim balonie zdobyła w 1984 roku główną nagrodę w zawodach im. Gordon-Benetta.

Po wojennych zniszczeniach odbudowano budynki Zakładu Aerologii Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego. Dzisiaj jest to jeden z trzech najważniejszych ośrodków meteorologicznych w Polsce. Jako jedyna placówka bada także stan warstwy ozonowej.

Nowe miasto borykało się jednak z poważnymi problemami mieszkaniowymi. Częściowo zaradziło temu wojsko budując osiedle kilkunastu bloków mieszkaniowych w okolicy ulic: Daliowej, Przemysłowej i Bałtyckiej. W 1959 roku na terenie miasta powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa.

Jednak dopiero pięć lat później rozpoczęła się budowa pierwszych bloków mieszkalnych na Osiedlu Batorego obok istniejących już dwóch budynków komunalnych przy ul. Warszawskiej. W ten sposób powstawało nowe Legionowo. Z przedwojennego miasta - letniska zmieniało się w miasto - sypialnię. Powstały tutaj osiedla bloków z "wielkiej płyty": Jagiellońska, Sobieskiego i Piaski. Jednakże były to typowe blokowiska: bez sklepów, barów, restauracji czy jakiegokolwiek zaplecza kulturalnego. Powstał jedynie w 1966 roku budynek szkoły średniej. Rozpoczęły działalność kolejne szkoły podstawowe: reaktywowana po wojnie s.p. nr 3 oraz kolejna nr 4 i specjalna nr 5. Przy pomocy wojska wybudowano także miejski stadion sportowy.

Dzięki intensywnemu budownictwu w Legionowie szybko zaczęła wzrastać liczba mieszkańców. Zaraz po wojnie mieszkało tu ok. 10 tys. osób, w latach 60-tych było to ok. 20 tys. a w roku 1975 ok. 22 tys. osób. Szybki wzrost to koniec lat 70-tych i lata 80-te. W 1980 roku w mieście mieszkało prawie 40 tys. ludzi a w osiem lat później szczytowa liczba 51 tys. mieszkańców. Dzisiaj liczba osób zameldowanych na terenie Legionowa waha się w okolicach 50 tys.

W latach 80-tych Legionowo przeżyła załamanie budowlane, podobnie jak cała reszta kraju. Znacznie ograniczono liczbę budowanych mieszkań (dlatego nigdy nie dostałem spółdzielczego lokum). Powstały nowe szkoły podstawowe: nr 6, nr 7 i nr 8. Ta ostania powstała na wojskowym Osiedlu Piaski przy znacznej pomocy żołnierzy. Nadano jej imię 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty.

W 1981 roku rozebrano stary drewniany kościółek Na Górce. W jego miejscu powstał duży murowany kościół. Starania o pozwolenie na budowę kościoła i sama budowa była jednak wielkim wysiłkiem księży i legionowskiej społeczności. Władze PRL-u nie chciały bowiem dopuścić do realizacji tego pomysłu. Aktualnie Legionowo posiada aż pięć parafii Kościoła Rzymsko-Katolickiego.

Lata 90-te przyniosły miastu nowe możliwości rozwoju. Legionowo miało przejść kolejną metamorfozę. Czy to się udało? Może w części, ale z drugiej strony jeszcze musi minąć trochę czasu zanim uwolnimy się od miana sypialni Warszawy. W XXI wieku Legionowo jest najgęściej zaludnionym miastem w Polsce...


Mapa fortyfikacji

mapa fortyfikacji

Źródła / bibliografia

Strona tworzona jest w oparciu o źródła umieszczone tutaj:
źródła i bibliografia.