Podsumowanie dostępności zorganizowanej turystyki na obiektach fortecznych i garnizonowych oraz informacje o możliwości indywidualnego zwiedzania.

Tworząc stronę korzystamy z wielu różnych źródeł. Poniżej lista najważniejszych z nich, przepraszam jeśli o czymś zapomniałem.

Legionowo i okolice - moja wiedza pochodzi z wielu publikacji prasowych i książek Jacka Szczepańskiego, twórcy i dyrektora legionowskiego muzeum.

Twierdza Zegrze - informacje głównie od Przemysława Boguszewskiego, zarówno z jego publikacji jak i wspólnych wycieczek.

Twierdza Modlin - podstawa to książki Ryszarda Bochenka, ale także wiele innych materiałów w tym archiwalne artykuły z okresu międzywojennego.

Twierdza Warszawa - książka Lecha Królikowskiego "Twierdza Warszawa" była pierwszą "forteczną" książką, którą przeczytałem i oczywiście jest podstawą dla całego tematu. Także artykuły z kwartalnika "Niepodległość i Pamięć" (1998) były świetnym źródłem informacji.

Moja wiedza o konstrukcji fortów to głównie zasługa Wiesława Łaskarzewskiego i wspólnych wycieczek, a także książek "1000 słów o inżynierii i fortyfikacjach" oraz "Encyklopedia techniki wojskowej".

Mapy

Mapy pochodzą głównie z serwisu Mapster albo z moich zbiorów. Plany fortów, jeśli takie są, to głównie stare rosyjskie materiały z początku XX wieku.

Ilustracje

Współczesne zdjęcia są mojego autorstwa. Część starych zdjęć pochodzi z Fotopolska.eu, są opisane. Kilka brakujących mi współczesnych zdjęć pochodzi z Wikipedii, są opisane. Stare zdjęcia to głównie archiwalne pocztówki z epoki, w większości niemieckie.

Wikipedia

Weryfikuję moją wiedzę z tym co jest na Wikipedii, ale także poprawiam artykuły tam zamieszczone.

Strony internetowe

Zaglądam na te strony i posiłkuję się wiedzą tam zawartą:

• hauba.pl
• blogkazamata.wordpress.com
• mbc.cyfrowemazowsze.pl
• www.nowydwormaz.pl/9,fakty-nowodworskie
• bibliotekacyfrowa.eu
• panorama.varsovia.pl
• goskatalog.ru

Biblioteczka

Książki i artykuły, z których korzystam tworząc tą stronę:

1. ”Ścieżki z Nowogeorgiewska-Jabłonny na front Sochaczew-Błonie-Warszawa",
   Rosyjskie Państwowe Wojskowe Archiwum Historyczne, 1915;
2. ”Die Eroberung von Nowo Georgiewsk",
   Franz Bettag, Berlin 1926;
3. "Obrona Modlina w r. 1915.",
   płk. inż. Jan Jastrzębski, czasopismo "Saper i Inżynier Wojskowy", Warszawa 1926;
4. "Rosyjska fortyfikacja stała na ziemiach Polski.",
   płk. inż. Jan Jastrzębski, miesięcznik "Przegląd Wojskowo-Techniczny", Warszawa 1932;
5. ”Die Geschichte des königlich preußischen Infanterie-Regiments 333",
   Leonhard Hetzer, 1934;
6. "Stałe formy fortyfikacyjne przed i podczas wojny imperialistycznej 1914-1918",
   W.Jakowlew, N.Szmakow, Moskwa 1936;
7. "Denkschrift über die polnische Landesbefestigung",
   Berlin 1941;
8. "Encyklopedia techniki wojskowej", praca zbiorowa,
   Wydawnictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984;
9. "Armia Modlin 1939.", Tadeusz Jurga, Władysław Karbowski,
   Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1987;
10. "Od Faworów do cytadeli (rys historyczny)", Stanisław Łagowski,
    Druk. WOW, Warszawa 1988;
11. "1000 słów o inżynierii i fortyfikacjach", Ryszard Bochenek,
    Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989;
12. "Fortyfikacja, tom I. O skuteczną ochronę fortyfikacji historycznych.", praca zbiorowa,
    Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji, Warszawa-Kraków 1995; Materiały z konferencji naukowej Zamość-Ratusz 1991
13. "Z dziejów cytadeli warszawskiej", Stanisław Łagowski,
    Druk. WOW, Warszawa 1993;
14. "Fortyfikacja, tom IV. Fortyfikacja rosyjska na ziemiach polskich.", praca zbiorowa,
    Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji, Warszawa-Kraków 1996; materiał z konferencji naukowej Modlin 1994
15. "Obóz Hurki. Dzieje garnizonu w Legionowie do 1918 roku", Jacek Szczepański,
    Towarzystwo Przyjaciół Legionowa, Legionowo 1997;
16. "Cytadela Warszawska - prawdy i fikcje", Wiesław Leszek Ząbek,
    Muzeum Niepodległości w Warszawie, Warszawa 1998; kwartalnik "Niepodległość i Pamięć " Tom 5 1998, Nr 3 (12)
17. "Kronika Cytadeli Warszawskiej (1832-1851)", Zofia Strzyżewska,
    Muzeum Niepodległości w Warszawie, Warszawa 1998; kwartalnik "Niepodległość i Pamięć " Tom 5 1998, Nr 3 (12)
18. "Fortyfikacja, tom VIII. Lokalne programy ochrony i zagospodarowania zabytkowych zespołów obronnych", praca zbiorowa,
    Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji, Warszawa 1999;
19. "Legionowo 1919-1999", praca zbiorowa,
    Urząd Miejski w Legionowie, Legionowo 1999; informator Urzędu Miasta
20. "80 lat Legionowa", praca zbiorowa,
    Towarzystwo Przyjaciół Legionowa, Legionowo 2000; materiały z sesji popularno-naukowej maj 1999; w sam raz aby wiedzieć wszystko o Legionowie - kiedyś tylko 13zł
21. "Fortyfikacja, tom XI. Fortyfikacje rosyjskie; twierdze Dęblin i Brześć; fortyfikacje Lubelszczyzny.", praca zbiorowa,
    Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji, Warszawa 2000;
22. "Historia garnizonu Modlin w latach 1918-1939", Jerzy Dąbrowski,
    Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2000;
23. "Powiat legionowski na dawnej pocztówce. tom I", Jacek Szczepański,
    Towarzystwo Przyjaciół Legionowa, Legionowo 2000;
24. "Twierdze i działania wojenne na ziemiach polskich w czasie I Wojny Światowej", praca zbiorowa,
    Wydawnictwo Forteca, Białystok-Przasnysz 2000; materiały z konferencji naukowej Osowiec 1998; gorąco polecam, ale nakład już niestety wyczerpany
25. "Fortyfikacja tom XIII. Zarys historii Twierdzy Modlin.", Ryszard Bochenek,
    Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji, Warszawa 2001;
26. "Historia warszawskiej cytadeli", Stanisław Łagowski,
    Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2001;
27. "Architektura obronna w krajobrazie Polski", Janusz Bogdanowski,
    Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2002;
28. "Powiat legionowski na dawnej pocztówce. tom II", Jacek Szczepański,
    Towarzystwo Przyjaciół Legionowa, Legionowo 2002;
29. "Tajemnice fortu III w Pomiechówku", Marek Tadeusz Frankowski,
    Agencja Wydawnicza Ulmak, Warszawa 2002;
30. "Twierdza Warszawa", Lech Królikowski,
    Bellona, Warszawa 2002;
31. "Historia garnizonu Zegrze w latach 1873-1939", Jerzy Dąbrowski, Stanisław Topolewski,
    Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2003;
32. "Twierdza Modlin", Ryszard Bochenek,
    Bellona, Warszawa 2003;
33. "Fortyfikacja stała przed i w czasie I wojny światowej", Jakowlew W.W., Szmakow N.I,
    Forteca, Przasnysz 2004; przedruk i tłumaczenie rosyjskiego wydania międzywojennego
34. "Rocznik Legionowski, tom I", praca zbiorowa,
    Towarzystwo Przyjaciół Legionowa, Legionowo 2004;
35. "Wojska balonowe, Legionowo 1897-1939", Jacek Szczepański,
    Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2004;
36. "Podkowa z hacelami", Katarzyn Kuligowska,
    Towarzystwo Przyjaciół Legionowa, Legionowo 2005;
37. "Z dziejów rosyjskiego 4. batalionu kolejowego (1877-1915)", Jacek Szczepański,
    Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2005;
38. "Powiat legionowski na dawnej pocztówce. tom III. Wydawcy i serie.", Jacek Szczepański,
    Towarzystwo Przyjaciół Legionowa, Legionowo 2007;
39. "Tradycja Mazowsza, powiat legionowski, Przewodnik subiektywny", Jacek Szczepański,
    Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, Agencja Wydawnicza Egros, Warszawa 2011
40. "Jabłonna - Ty morderco mojej młodości", Jacek Szczepański,
    Muzeum Historyczne w Legionowie, Legionowo 2015; korespondencja żołnierzy niemieckich z garnizonu Jabłonna 1915-1918
41. "Wielki leksykon uzbrojenia, wrzesień 1939, tom 162 - Forty Warszawy", Piotr Bieliński,
    Edipresse Polska, Warszawa 2019;
42. "Wielki leksykon uzbrojenia, wrzesień 1939, tom 162 - Forty Warszawy", Piotr Bieliński,
    Edipresse Polska, Warszawa 2019;
43. "Czosnów, Palmiry, Kazuń 1939", Andrzej Wesołowski, Tetragon, Warszawa 2024;

Większość opisywanych obiektów zaznaczona jest na poniższej mapie. Jest jednak część artykułów, które nie odnoszą się do ściśle określonego miejsca albo opisują większy obszar. Te artykuły musisz odszukać z menu.