Modlin - zewnętrzny pierścień fortów

W 1909 roku zmieniono koncepcję obrony zachodniej części Rosji - twierdzę w Warszawie i w Zegrzu przeznaczono do likwidacji, a twierdzę w Modlinie (Nowogieorgijewsk / Новогеоргиевск) postanowiono jednak rozbudować. W latach 1912-15 powstał wokół Modlina drugi pierścień fortów (od IX do XVIII) wraz z dziełami pośrednimi (od D-1 do D-10). Tylko nieliczne z tych obiektów zostały wybudowane w całości do czasu rozpoczęcia wojny.

Modlin forty zewnetrzne

Nieistniejący już fort IX powstał w latach 1912-1914 na terenie wsi Grochale (obecnie Nowe Grochale, gmina Leoncin), ponad 2km na zachód od fortu VIII. Miał on miał zamykać odcinek pierścienia fortów od fortu VII w Cybulicach do leżącego po drugiej stronie Wisły dzieła D1 w Wólce Smoszewskiej.

Budowę fortu rozpoczęto w 1912 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej. Budowy fortu nigdy nie ukończono, prawdopodobnie nie powstały żadne elementy betonowe, ale na pewno wykonano duże prace ziemne. Fort miał być prawdopodobnie konstrukcją bazującą na projekcie standardowego fortu F1910 - takiego jak fort XII w Janowie lub fort XIV w Goławicach. W tym rejonie miały powstać w sumie trzy forty numerowane IXa, IXb i IXc ale rozpoczęto budowę tylko jednego.

W dokumentach sprzed rozpoczęcia działań I wojny światowej możemy przeczytać, że przed fortami VII i VIII utworzono wysuniętą pozycję Grochale - Rybitew - Cybulice z tymczasowym fortem nr IX. Oznacza to, że fort istniał ale w wersji ziemnej/polowej tj. bez elementów betonowych, a raczej tylko ze schronami polowymi budowanymi z drewna i kamieni.

We wspomnieniach niemieckich żołnierzy z walk 1915 roku wymieniony jest fort IXc, co oznacza że musiały w tym rejonie istnieć działające stanowiska bojowe, chociażby w formie polowej.

Obecnie fort nie istnieje, na jego dawnym terenie stoi kilka domów. Co ciekawe na zdjęciach satelitarnych i planach z LiDAR bardzo wyraźnie widać gdzie się znajdował. Można określić jego rozmiary oraz kształt.

Fort IX Grochale
fot.1 Projekt fortu 1910 autorstwa Nestora Bujnickiego, prawdopodobny projekt także fortu IX
fot.2 Współczesne zdjęcie LiDAR na którym widać zarys fortu, mimo że obiekt już nie istnieje (żródło: geoportal.gov.pl)

Fort IX Grochale
fot.1 Niemiecka mapa z lat 1914-1919 w skali 1:25 000 - West. Osteuropa
fot.2 Niemiecka mapa z 1915 roku w skali 1:100 000 - Karte des Westlichen Russlands
fot.3 Plan z rosyjskiej książki z 1938 roku.

Opracowano na podstawie: