Modlin - zewnętrzny pierścień fortów

W 1909 roku zmieniono koncepcję obrony zachodniej części Rosji - twierdzę w Warszawie i w Zegrzu przeznaczono do likwidacji, a twierdzę w Modlinie (Nowogieorgijewsk / Новогеоргиевск) postanowiono jednak rozbudować. W latach 1912-15 powstał wokół Modlina drugi pierścień fortów (od IX do XVIII) wraz z dziełami pośrednimi (od D-1 do D-10). Tylko nieliczne z tych obiektów zostały wybudowane w całości do czasu rozpoczęcia wojny.

Modlin forty zewnetrzne

Dzieło pośrednie D4 (fort XIc) w Strubinach powstało w latach 1912-1915 w ramach zewnętrznego pierścienia forów Twierdzy Modlin. Ten mały fort został wybudowany prawdopodobnie w całości i przetrwał do naszych czasów bez zniszczeń wojennych.

Budowę fortu rozpoczęto w 1912 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej. Fort zlokalizowano we wsi Strubiny, w pobliżu głównego fortu XI (XIb). Te małe dzieło pośrednie miało zamykać międzypole w stronę fortu XI w Janowie. Pomiędzy Strubinami a Janowem zaplanowano i częściowo wykonano cały szereg różnego rodzaju umocnień ziemnych.

Fort składa się z wału otoczonego suchą fosą o bardzo nieregularnym kształcie, prawdopodobnie dostosowanym do lokalnych warunków terenowych.

Na wale, mniej więcej po środku dzieła, umieszczono jeden betonowy schron, który miał być wyposażony w pancerną wieżyczkę obserwacyjną. Wieżyczka nie została zamontowana, a w jej miejscu jest teraz niskie, puste pomieszczenie. Na stropie schronu wykonano stanowisko obserwacyjne/strzeleckie z przedpiersiem. Sam schron składa się z wejścia z przelotnią i małego pomieszczenia pod wieżyczkę.

Na wale umieszczono też mały, pojedynczy, betonowy schron obserwacyjny na jednego żołnierza.

Największą i najważniejszą częścią dzieła są małe koszary na pięć pomieszczeń - trzy z oknami na zewnątrz. Koszary bronione były przez kaponierę szyjową dla broni ręcznej. W kaponierze umieszczone były także latryny.

Na terenie dzieła wykonano także sporą liczbę wysokich umocnień ziemnych, prawdopodobnie tuż przed działaniami wojennymi.

W 2002 roku fort był wystawiony na sprzedaż przez AMW z ceną wywoławczą 30 tys. zł. Do dzisiaj stoi opuszczony, coraz bardziej zarośnięty i niezagospodarowany. Fosa jest bardzo mocno zaśmiecona - widać, że przez długi czas służyła za zwałkę śmieci.

Dzieło D4 można obejrzeć przy okazji zwiedzania sąsiedniego fortu XI (który to fort powinien być obowiązkowym elementem wycieczki fortecznej po okolicy). Ze względu na bardzo dużą ilość krzaków i śmieci trudno jest dostać się do poszczególnych elementów dzieła.

Dzieło D4 (XIc), stan na rok 2017 oraz 2022 (ostatnie zdjęcia)

Dzieło D4 (XIc), stan na rok 2017 oraz 2022 (ostatnie zdjęcia)

Dzieło D4 (XIc) Strubiny w materiałach AMW z przetargu z 2002 roku

Dzieło D4 (fort XIc) na mapach
fot.1 Niemiecka mapa "Karte des Westlichen Russlands" w skali 1:100 000 z 1915 roku.
fot.2 Polska mapa WIG z 1934 roku w skali 1:25 000.
fot.3 Fort na ciekawej, niemieckiej mapie z 1938 roku. Mapa bazuje na podkładach WIG 1:100 000 ale ma naniesione położenia fortów, nie wszystkie prawidłowo.
fot.4 Współczesna mapa topograficzna z Geoportal.gov.pl