Modlin - wewnętrzny pierścień fortów

Wewnętrzny pierścień fortów Twierdzy Modlin (Nowogieorgijewsk / Новогеоргиевск), składający się ceglanych dzieł numerowanych od I do VIII, budowano od 1883 roku. Umocnienia powstawały głównie na planie standardowego fortu z 1879 roku. Forty w kolejnych latach były przebudowane i zmodernizowane, aby nadążyć za zmieniającą się techniką wojskową.

Modlin forty wewnętrzne

Jeden z ciekawszych fortów Twierdzy Modlin powstał w latach 1883-88 w ramach budowy pierwszego pierścienia fortów wokół Modlina. W latach 1894-1900 został gruntownie zmodernizowany. Dalsze prace budowlane prowadzono na dziele w latach 1912-14. Gruntownie zmieniony nie przypomina pierwotnego projektu, z którego powstał.

Fort w Cybulicach wybudowany jest na planie symetrycznego trapezu z czołem zwróconym na południowy-zachód. Został otoczony głęboką suchą fosą. Ze względu na niskie położenie terenu większość podziemnych chodników posiada pod podłogą kanały odwadniające.

W szyi wybudowano koszary z siedmioma dużymi izbami. Ze środkowej prowadziła do wnętrza fortu szeroka poterna z wyjściem na wał czołowy fortu oraz z drugim na wał osłaniający strop koszar.

Wszystkie części fortu zostały połączone poternami tworzącymi dzisiaj dość ciekawy labirynt i jest to najbardziej rozbudowany system podziemnych połączeń w Twierdzy Modlin. Oglądając ściany można zauważyć starsze ceglane fragmenty oraz części które doczekały się modernizacji betonem.

Część szyjowa była broniona przez kaponierę umieszczoną w fosie poniżej poziomu koszar. Do fosy prowadziły z niej dwa niewielkie wyjścia zabezpieczone pancernymi drzwiami.

Fort VII - pancerna kopułka
fot.1 bliźniaczy pancerz na forcie II w Kosewie, niemieckie zdjęcie, rok 1939
fot.2 pierwsze uszkodzenia z czasów wojny, niemieckie zdjęcie, rok 1939
fot.3 stan w roku 1969, miesięcznik "Architektura", Andrzej Gruszecki
fot.4 pancerz w 1998 roku
fot.5, 6 stan z 2006 roku
fot.7 bliźniaczy pancerz na forcie II w Kosewie, rok 2009

Podczas modernizacji fortu w barkach u styku z fosą szyjową powstały dwa tradytory (prawy i lewy). Tradytor składał się z jednej izby na cztery stanowiska artylerii i dodatkowej izby prawdopodobnie na reflektor. W pobliżu były także dwie izby przeznaczone na skład amunicji i najprawdopodobniej pomieszczenie generatora.

Z poterny łączącej tradytor z koszarami prowadziły na zewnątrz dwa wyjścia zabezpieczone przelotniami. W jednej z nich była także forteczna ubikacja.

Do obrony lewego czoła i barku powstała w fosie dwukondygnacyjna kaponiera przeciwskarpowa (jedyna piętrowa kaponiera w fortach Twierdzy Modlin). Całe czoło wyposażono w murowaną przeciwskarpę z poterną. U styku prawego czoła i barku w chodniku powstała galeria bojowa dla broni ręcznej. W poternie zrobiono także chodniki kontrminowe. Do obrony fosy prawego barku wybudowano w czole kojec skarpowy. Na wałach barkowych powstały także betonowe galerie strzeleckie dla broni ręcznej. W części czołowej najlepiej widać zmiany przeprowadzone w forcie. Pozostał tutaj barkowy kojec skarpowy (prawy), w wysadzonej przeciwskarpie widać część wykonaną z cegły (wcześniej był to mur oporowy).

Kaponiera przeciwskarpowa (lewy bark) jak i skarpowa (prawy bark) zostały połączone z koszarami poternami biegnącymi pod barkowym wałem. Przy szerokiej poternie powstały dwa pomieszczenia na skład amunicji. Nad nimi na wale czołowym wybudowano mały schron artyleryjski. Połączony był z prochownią dwoma wyciągami do transportu amunicji. W wale czołowym poterna wyposażona została w pancerne stanowisko obserwacyjne. W lewym barku stanowisko to połączone było ze schronem artyleryjskim.

Na forcie zaplanowano miejsce na cztery pancerne kopuły, ale zamontowano tylko jedną.

Fort VII - makieta wykonana przez Huberta Mitschein wg. stanu po wszystkich przebudowach (zdjęcia z kwartalnika "Forteca" 2000/8).

Podczas I Wojny Światowej załoga fortu skutecznie broniła się przed wojskami niemieckimi. Walk zaprzestano dopiero po podpisaniu przez Rosjan kapitulacji 20 sierpnia 1915 roku. Fort w ogóle nie ucierpiał podczas walk i prawdopodobnie przetrwał w nienaruszonym stanie do II wojny. Możliwe, że dzisiejszy stan zawdzięcza dopiero wysadzeniu amunicji pozostałej z II wojny światowej.

W okresie międzywojennym koszary fortu pełniły rolę magazynów amunicyjnych podlegających pod Główną Składnicę Uzbrojenia nr 1, Filia nr 2 w Palmirach. Fort został połączony kolejką wąskotorową z zespołem prochowni P11 oraz ceglaną prochownią P7 i dalej w stronę Wisły do miejscowości Sady.

Na obiekcie zachowała się do 2004 roku jedna z czterech ostatnich wokół Modlina pancernych kopułek obserwacyjnych (rosyjskich). Pozostały już tylko dwie sztuki pancernych drzwi - od jesieni 2001 do wiosny 2002 ktoś zaopiekował się dwoma z koszar. Pozostałe zniknęły kilka lat wcześniej... Zimą 2004 skradziona została pancerna kopułka oraz jedne z drzwi. Pancerz poszedł na pewno na złom pocięty na części. W ten sposób cenny zabytek został bezpowrotnie utracony. Ostatnia tego typu pancerna kopuła pozostała na forcie II w Kosewie.

Na suficie w koszarach szyjowych ciągle można znaleźć oryginalne rosyjskie napisy. Kolorowa cyrylica mówi gdzie była kuchnia 14 Kompanii Nowogeorgijewskiej Artylerii Fortecznej. Trzeba mieć tylko nadzieję, że nikt nie wpadnie na pomysł spalenia opon w tej kazamacie i napisy przetrwają kolejne sto lat.

Teren fortu jest bardzo często wykorzystywany jako teren do gry w paintball czy ASG. Dzięki zapaleńcom odkopane zostało przejście do kaponiery szyjowej. Jednakże w szale "odzyskiwania" fortu niektórzy przesadzili, niszcząc strzelnice i próbując przebić nieistniejące przejścia. Fort więcej stracił na takiej zabawie... Od pewnego czasu na terenie fortu coraz częściej pojawiają się strażnicy leśni czy też pracownicy Kampinoskiego Parku Narodowego. Systematycznie zagradzają tunele fortu ale także wręczają mandaty za przebywanie na terenie parku poza wyznaczonymi szlakami... Mimo wszystko to jeden z najciekawszych fortów Twierdzy Modlin. Pozycja obowiązkowa do zwiedzenia.

Fort VII, zdjęcia z roku 2006.

Fort VII widoczny jest na niemieckiej mapie z okresu pierwszej wojny światowej. Na późniejszych polskich i niemieckich mapach nie był zaznaczony.

Fort VII na starych mapach
fot.1 "Karte des Westlichen Russlands" jest to niemiecka mapa z 1915 roku w skali 1:100 000, oparta na mapach rosyjskich dwuwiorstówkach (Nowaja Topograficzeskaja Karta Zapadnoj Rossji) w skali 1:84 000. Mapy te opracowane były dla terenów byłego zaboru rosyjskiego. Mapy tylko w formie czarno-białej.
fot.2 Mapy WIG (Wojskowy Instytut Geograficzny) zostały opracowane w latach 1919-1939. Wydane w latach 30-tych XX wieku mapy są uważane za jedne z najlepszych na świecie. Powstały w skali od 1:100 000, w formie kolorowej (4 kolory). Były także częściowo wydawane mapy w skalach od 1:25 000 do 1:300 000.
fot.3,4 Niemieckie mapy z okresu II Wojny Światowej są w całości oparte na polskich mapach WIG. Wydana została zarówno mapa w skali 1:100 000 (kolorowa) jak i 1:25 000 (czarno-biała).